De Spaanse tortilla. Het lijkt misschien een onschuldig gerecht: ei, aardappelen en wat zout. Maar laat je niet misleiden door de eenvoud. Onder de goudgele korst schuilt een eeuwenoude strijd die Spanje verdeelt in twee kampen: met ui (con cebolla) of zonder ui (sin cebolla). Het is geen grap — Spaanse families hebben hierover al heftige kerstdiners gehad, vriendengroepen zijn uit elkaar gevallen, en ja, zelfs politieke debatten hebben de kwestie niet kunnen ontwijken.
Maar voordat we ons verder verdiepen in dit culinaire slagveld, laten we een korte duik nemen in de oorsprong van dit wereldberoemde Spaanse eiergerecht.
Bepaald geen (aard)appeltje-eitje
De Spaanse tortilla, ook wel tortilla de patatas genoemd, moet je zeker niet verwarren met de Mexicaanse maïstortilla. De Spaanse versie is meer een uit de kluiten gewassen omelet met aardappel. De oorsprong van het gerecht is niet helemaal duidelijk, maar volgens een hardnekkige legende werd het voor het eerst bereid in de regio Extremadura in de 18e eeuw. Een generaal, Tomás de Zumalacárregui, zou tijdens de Eerste Carlistenoorlog (1833-1839) een snelle, voedzame maaltijd nodig hebben voor zijn troepen aan het slagveld. Een slimme boerin gooide aardappels en eieren in een pan, en voilà: de tortilla was geboren.
De tortilla groeide al snel uit tot de nationale trots. Het was goedkoop, voedzaam en, het allerbelangrijkste, het smaakte ook nog eens fantastisch. Maar ergens onderweg kwam iemand op het geniale (of domme, afhankelijk van wie je het vraagt) idee om een uitje toe te voegen. En zo begon de chaos.
Met of zonder
Spanjaarden nemen eten heel serieus. De Spaanse tortilla is daarop zeker geen uitzondering. Vraag in een bar of restaurant of ze hun tortilla met of zonder ui maken, en je zult gegarandeerd een gepassioneerd betoog krijgen. De ui-voorstanders (de “cebollistas”) beweren dat de ui een subtiele zoetheid en diepte aan de tortilla geeft. Hun tegenstanders (de “sin cebollistas”) vinden dit pure ketterij: de ui zou de delicate balans van aardappel en ei verstoren.
In 2020 nam de discussie een hilarische wending toen chef-kok Dabiz Muñoz, bekend van zijn driesterrenrestaurant DiverXO, een radicaal recept deelde waarin hij aardappels verving door chips. De conservatieve tortilla liefhebbers huilden van verontwaardiging, maar duizenden mensen probeerden het uit.
Het originele recept voor de Spaanse tortilla
Nu de strijdbijl even is neergelegd, hebben we hier een recept waar zelfs de grootste tortilla purist mee zal instemmen. Met of zonder ui. Je mag zelf kiezen (maar weet dat de wereld zal oordelen).
Ingrediënten (voor 4 personen):
- 6 eieren
- 500 g aardappelen (vastkokend)
- 1 grote ui (optioneel!)
- 150 ml olijfolie (extra vierge)
- Zout naar smaak
Bereidingswijze:
- De aardappelen voorbereiden: Schil de aardappelen en snijd ze in dunne plakjes. Verhit de olijfolie in een grote koekenpan en voeg de aardappelen toe. Bak ze op laag vuur tot ze zacht zijn maar niet krokant (ongeveer 15-20 minuten). Haal ze uit de pan en laat uitlekken.
- Met of zonder ui: Als je voor de uien-versie gaat, snijd de ui in dunne ringen en bak ze in dezelfde olie tot ze zacht en licht gekarameliseerd zijn. Voeg de ui toe aan de aardappelen.
- De mix maken: Klop de eieren los in een kom en voeg de aardappelen (en ui, als je durft) toe. Voeg een snuf zout toe en meng goed. Laat dit mengsel een paar minuten staan, zodat de smaken zich vermengen.
- Bakken: Verhit een beetje olijfolie in een pan met antiaanbaklaag. Giet het mengsel erin en laat het op laag vuur bakken tot de onderkant stevig is. Gebruik een groot bord of een deksel om de tortilla om te keren, en laat de andere kant nog een paar minuten bakken.
- Serveren: Laat de tortilla een paar minuten rusten voor je hem aansnijdt. Hij kan zowel warm als op kamertemperatuur worden gegeten.
Tot slot
Of je nu een trotse “cebollista” bent of een “sin cebollista”, de Spaanse tortilla blijft een culinair meesterwerk dat ons eraan herinnert hoe krachtig eenvoudige ingrediënten kunnen zijn. En als je echt de neutraliteit wilt bewaren? Maak twee tortilla’s: één met ui, en één zonder. Dan hoef je tenminste niet te kiezen.
Eet smakelijk, of zoals de Spanjaarden zeggen, ¡que aproveche!
